Nazwy handlowe i regionalne

Akacja biała, robinia, robinia akacjowa (Polska), Falsche Akazie, Akazie, Gemeiner Schotendorn (Niemcy), Robinia (Holandia), Robinier, Faux Acacia (Francja), False acacia, Robinia (Wielka Brytania), Robinia, Cascia, Gagga (Włochy)

Oznaczenie botaniczne

Synonim botaniczny

Robinia fragilis Salisb. Pseudoacacia odorata Moench.

Gatunki podobne

Robinia viscosa Vent.

Robinia akacjowa
fot. D. Żabiński

Występowanie

Ojczyzną robinii jest Ameryka Płn. - jej część płd.-wsch., drzewo wprowadzone do hodowli na prawie wszystkich kontynentach. Do Europy przywieziona przez Robina w 1630 roku do Francji. W Niemczech jako gatunek introdukowany od 1763 roku. Robinia należy dziś do najważniejszych gatunków drzew użytkowych w Europie, np. na Węgrzech występuje robinia w dużych drzewostanach. Często mylnie określana i nazywana "akacją".
Rodzaj obejmuje ok. 20 gatunków drzew i krzewów. Pochodzą one z Ameryki Płn. i Meksyku. Gatunek od dawna zadomowiony w Europie. W Rumunii i naWęgrzech gatunek ten tworzy lite drzewostany, bardzo ważne pod wzgledem gospodarczym (słupki do winnic). Gatunek ten, należąc do rodziny motylkowatych, odznacza się symbiozą korzeni z bakteriami nitryfikacyjnymi. Stąd jego małe wymagania glebowe - może rosnąć na glebach suchych, jałowych, nieużytkach.Jest to jednak gatunek światłolubny i wymaga dużo ciepła. Drzewo ma zasadniczo korzeń palowy, ale szybko wytwarza korzenie boczne kolonizując cały teren. Stąd nadaje się do utrwalania zboczy. Dzięki wyjątkowym zdolnościom wytwarzania odrostów korzeniowych bywa utrapieniem rolników i leśników przy odnowieniach lasu.
Obok tego gatunku najczęściej występują w Polsce: Robinia viscosa Vent.- robinia lepka, z szeregiem odmian (jest to krzew do 1,5 m wysokości odznaczający się licznymi rozłogami), oraz Robinia hispida L. - robinia szczeciniasta (robinia włochata). Stąd też liczne odmiany i mieszańce dekoracyjne ja knp. Robinia x ambigna Poir - robinia pośrednia, będąca mieszańcem Robinia pseudoacacia x Robinia viscosa.

Charakterystyka

Wolno rosnące drzewo wysokości do około 30 m i średnicy do ponad 100 cm, w Europie osiąga jednak mniejsze wymiary. Rzadko wyrasta prosto i jest najczęściej niecylindryczne. Kora cienka, już wcześnie tworzy głęboką, siatkowatą korowinę o szarobrunatnym zabarwieniu. Biel i twardziel nie są ostro odgraniczone. Biel bardzo wąskii żółtawy, podczas gdy twardziel w stanie świeżym jest zielonożółta, szybko ciemniejąca do barwy złotobrązowej, a wskutek ostro zaznaczonych przyrostów rocznych i słoisto-prążkowanego rysunku jest bardzo dekoracyjna. Drewno nie posiada charakterystycznego smaku ani zapachu. Drewno jest zwykle prostowłókniste, struktury średniodrobnej z ostro zaznaczonym kontrastem pomiędzy porowatą strefą drewna wczesnego i spoistą strefą drewna późnego. Drewno robinii jest bardzo giętne, elastyczne i mocne, a w swoich właściwościach mechanicznych odpowiada w zasadzie drewnu dębu.

Obróbka mechaniczna: dobra do średnio dobrej; drewno świetnie nadaje się do obróbki toczeniem, do snycerki; przed połączeniem na gwoździe i śruby wymagane nawiercanie wstępne.

Suszenie: suszy się średnio dobrze, ale powoli, wykazuje skłonności do paczenia i pękania.

Sklejanie: średnio dobre z uwagi na znaczne wypełnienie porwcistkami. 

Wykańczanie powierzchni: dobre; dobrze przyjmuje lakiery. 

WAŻNE!

Drewno biologicznie aktywne, może wywoływać zapalenie śluzówek i skóry; trudne do impregnowania; drewno wytwarza luminescencję.

Wady drewna: niecylindryczność, widlastość, skręcenie włókien, skaleczenia drewna i kory, zgnilizna biała, chodniki owadzie.

Trwałość: drewno bardzo trwałe, także w wodzie.

Zastosowanie: drewno okleinowe, tylko najlepsze sortymenty na okleiny dekoracyjne płasko skrawane; drewno konstrukcyjne wysokich wymagań w górnictwie, budownictwie ziemnym, wodnym. Drewno specjalne na słupy, maszty, sprzęt sportowy, beczki warzelnicze; w tokarce drzewnej i snycerce; w farbiarstwie i garbarstwie.

Uwagi: Robinia jest jednym z najbardziej ciągliwych gatunków drewna. Tarcicę należy zabezpieczać na płaszczyznach czołowych oraz sztaplować pod zadaszeniem w przewiewnym miejscu.

Cechy budowy anatomicznej: gatunek pierścieniowo-naczyniowy, udział naczyń ok. 15% w drewnie wczesnym, naczynia w znacznym stopniu wypełnione wcistkami.
Włókna: libriform, ułożone nieregularnie, długość włókien: 760-1000-1250mm, udział włókien: ok. 58%, przebieg włókien: prosty, skrętny. Charakterystyczne: w miękiszu podłużnym komorowe naczynia drewna późnego ze spiralnymi zgrubieniami. Naczynia: średnica naczyń drewna wczesnego 130-180-220 mm, średnica naczyń drewna późnego 70-95-140 mm. Miękisz podłużny; paratrachealno-wazicentryczny o udziale 6%. Promienie rdzeniowe: 1-6 rzędowe wys. 150-330-460 mmudział ok. 21 %. 

Właściwości fizyczne: gęstość w stanie zupełnie suchym:540-74O-870 kg/m³, gęstość przy wilgotności 12-15% 580-770-900kg/m³, gęstość w stanie świeżym 800-900-950 kg/m³, skurcz: w kierunku wzdłuż włókien 0,1%, w kierunku promieniowym ok. 4,4%, w kierunku stycznym ok. 6,9%, objętościowy 11,4-12,2%

Właściwości mechaniczne: wytrzymałość na zginanie statyczne 103-136-169MPa , moduł sprężyst. przy zgin. stat. 9000-11300-13600 Mpa, wytrzymałość na ściskanie 62-72-81 Mpa, wytrzymałość na rozciąganie ok. 4,3 Mpa, wytrzymałość na ścinanie 11-13-16 Mpa, udarność 1,2-1,4-1,8 J/cm², twardość Brinella 67-78-88 Mpa, twardość Brinella 28-34-47 MPa, łupliwość 0,6-1,1 Mpa, ścieralność: buk do robinii jak 0,37:1,00.

Robinia pseudoacacia L. 
ze zbiorów ITD

Różne Najstarszy egzemplarz Robinii wg Pacyniaka rośnie w Krakowie i liczy sobie około 208 lat, ma w obwodzie 447 cm, pierśnicę - 168 cm, wysokość 27 m. Rośnie on na ul. Kopernika przed gmachem Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Gatunek miododajny, kwiaty dodawane są w niektórych regionach kraju do ciasta. Jak podają źródła, Jan Robin - botanik i ogrodnik Henryka IV jesienią 1600 roku wracając z Ameryki Płn. z wyprawy do kolonii, przywiózł strąki robinii z nasionami. Wyhodowane drzewka nazwano od jego nazwiska Robinier. Ciekawostką jest odkryta w Polsce i wprowadzona do uprawy w końcu ubiegłego wieku akacja Rożyńskiego - Robinia pseudoacacia Rozynskiana. Jej cechą są bardzo długie, sięgające pół metra liście. Jest to rzadkie drzewo, rośnie np. w Łodzi w parku Jana Matejki. Swój triumfalny podbój Europy zawdzięcza robinia wysokim wartościom opałowym drewna, gdyż sadzono ją też i dlatego, aby uzyskać drewno opałowe.

Należy także zaznaczyć, że prawie cała roślina "robinia" jest trująca. Występuje też prawdziwa akacja o nazwie botanicznej Acacia.
Jest to zwłaszcza gatunek australijski. Dzisiaj występuje około 400 gatunków akacji. Akacja czarna - angielska nazwa "wattle" - zawiera w drewnie bardzo dużo garbników wykorzystywanych jako naturalne ekologiczne składniki klejów. Tzw. drewno "fiołkowe" o silnym zapachu fiołków to drewno akacji; od wielu lat wykonywano z niego amulety.

INSTYTUT TECHNOLOGII DREWNA

Opracowanie: 
doc. dr inż. Stanisław Spława-Neyman 
mgr inż. Zofia Owczarzak